Fairtrade is tegenwoordig overal. Logisch, want fairtrade producten maken de wereld beter.

Toch?

Nou, niet helemaal. Naar fairtrade is een hoop onderzoek gedaan. De resultaten daarvan? Die zijn onduidelijk.

Straks gaan we daar dieper op in. Maar laten we eerst even kort ophalen hoe fairtrade ook alweer werkte.

De Bedoeling Van Fairtrade

Fairtrade is bedoeld om boeren in ontwikkelingslanden een eerlijke prijs te geven. Dit doet fairtrade met twee principes:

Principe 1: De Minimumprijs

Boeren in ontwikkelingslanden kunnen altijd rekenen op een minimumprijs. Deze prijs zou genoeg moeten zijn voor boeren om hun producten duurzaam te ontwikkelen.

Daarnaast is de prijs ook nog constant. Daalt de prijs op de wereldmarkt? Geen ramp voor fairtrade-boeren. Zij kunnen immers nog steeds rekenen op hun minimumprijs.

Principe 2: De Fairtrade Premie.

Bovenop de minimumprijs ontvangen fairtrade-coöperaties ook nog eens de fairtrade premie. Dit is een extra bedrag bedoeld voor investeringen. Boeren besluiten democratisch waaraan ze dit bedrag besteden.

Denk aan:

• Projecten ter bevordering van de landbouw
• Onderwijsprojecten
• Zorgprojecten

Al om al goed bedoeld dus. Maar zoals eerder gezegd blijkt uit onderzoek niet direct dat dit ook allemaal werkt.

Laten we eens kijken naar deze onderzoeken…

Onderzoek Naar Fairtrade: Gemixte Resultaten

Een van de grootste onderzoeken naar Fairtrade werd uitgevoerd in 2014. Dit onderzoek vergeleek normale boeren met fairtrade-boeren in Ethiopië en Oeganda.

Het resultaat?

Boeren op fairtrade boerderijen verdienen gemiddeld net wat minder dan normale boeren. Ook lijkt het erop dat hun werkomstandigheden slechter zijn.

Ook onderzoeken zoals deze en deze , laten eveneens zien dat fairtrade weinig nut heeft.

Dus, Fairtrade Heeft Totaal Geen Zin En Moet Absoluut Worden Afgeschaft?

Misschien. Het punt is alleen, de meeste onderzoeken hebben elk hun eigen methodologische tekortkomingen. Dit maakt het onmogelijk om echt harde conclusies te trekken.

Toch zijn er wel enkele problemen aan te wijzen bij fairtrade. Dit zijn de drie voornaamste:

Probleem 1: Fairtrade Is Te Kritisch

Stel je bent een boer in één van de meest arme landen ter wereld. Kun je dan zomaar meeliften op de welspoed-brengende trein van fairtrade?

Nee, helaas niet.

Waarom? Omdat jouw producten aan een bepaalde kwaliteit moeten voldoen voordat je de fairtrade-licentie krijgt. Ben je zo arm dat je de middelen daarvoor niet hebt? Dan mag je helaas niet meedoen.

Gebeurt dit echt?

Ja. Maar een klein deel van alle fairtrade gebieden ligt in de top 10 armste landen. De meeste fairtrade producten komen namelijk uit middenklasse landen. Denk aan landen zoals Brazilië, Mexico of Costa Rica.

Oftewel, het meeste geld gaat dus niet naar de mensen die het het meeste nodig hebben.

Sterker nog: Deze laatste groep is regelmatig zelfs de dupe van fairtrade. Dit komt door het volgende probleem.

Probleem 2: Fairtrade Maakt De Markt Onverbiddelijk

Laten we het weer over de minimumprijs hebben. Deze prijs klinkt goed, maar komt wel met een nadeel: Het bevordert overproductie.

En wat is het gevolg van overproductie?

Dat de prijzen op de wereldmarkt dalen. Voor fairtrade boeren geen probleem. Zij krijgen immers hun vaste prijs. Voor de niet-fairtrade boeren is dit echter verschrikkelijk. Zij maken zo geen winst meer met hun producten, en hebben dan een probleem.

Dit is bovendien niet de enige manier waarop fairtrade, met een rare kronkel, de markt nadelig beïnvloedt. Het volgende probleem laat zie hoe nog meer.

Probleem 3: Boeren Dumpen Hun Troep Vooral Op De Fairtrade Markt

Stel je bent weer een boer en hebt net je koffiebonen geoogst. Zijn dan al je bonen van dezelfde kwaliteit? Nee, natuurlijk niet. Je hebt zoals elke koffieboer goede bonen en slechte bonen.

Nu komt het nog weleens voor dat de prijs voor goede koffiebonen boven de fairtrade prijs ligt, en de prijs voor slechte bonen daar onder.

Wat gebeurt er dan?

Nou, dan worden alleen de slechte bonen op de fairtrade markt gedumpt. Hierdoor wordt de kwaliteit van fairtrade producten minder, waardoor er uiteindelijk minder geld voor vrijgemaakt wordt.

Oké, Maar Toch Laten Enkele Onderzoeken Nog Steeds Goede Resultaten Zien…

Kan fairtrade dan in sommige gevallen wél helpen? Moeten we niet gewoon goed op zoek gaan naar de situaties waar fairtrade wél werkt?

Wellicht. Toch zijn er dan nog steeds enkele kritiekpunten te noemen.

Het zit namelijk zo: Je bent hoogstwaarschijnlijk geen multimiljardair. Het is waarschijnlijker dat de hulp die je kan bieden beperkt is. Je portemonnee is immers niet oneindig.

Juist omdat je middelen beperkt zijn, is het belangrijk dat je kiest voor hulp die de meeste impact maakt in ontwikkelingslanden.

Het kan dus zijn dat fairtrade een redelijk positief effect heeft, maar zelfs dan is het beter om geld te geven aan projecten waarvan bewezen is dat ze een gigantisch positief effect hebben.

En die zijn er gelukkig…

Alternatieven Voor Fairtrade

Pessimisme na het lezen van dit artikel is niet nodig. Er zijn namelijk talrijke projecten die ongelooflijk effectief zijn. Projecten waarvan hard bewezen is dat hun impact enorm is.

Dit zijn er een paar (met uiteraard wat linkjes naar goede doelen):

• Het Verschaffen Van Malarianetten: Malarianetten zijn goedkoop én makkelijk te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat ze één van de meest kosten-efficiënte projecten zijn om levens te redden. Onderzoek na onderzoek laat zien: Malarianetten werken.
• Direct Geld Geven Aan Armen: Soms weten mensen zelf het best wat ze nodig hebben. Dat is de gedachte van doelen zoals GiveDirectly. Ook hier laat onderzoek weer zien: Direct geld geven helpt.
• Het Ontwormen Van Kinderen: Medicijnen toedienen tegen intestinale wormen, een fancy project? Absoluut niet. Effectief? Zeker. Intestinale wormen zijn namelijk een groot probleem in veel ontwikkelingslanden. Kinderen gaan er niet gelijk dood aan, maar worden wel ziek waardoor ze niet naar school gaan. Medicijnen hiertegen zijn net als malaria spotgoedkoop en makkelijk te gebruiken. Een van de bekendste goede doelen hiertegen is het Deworm The World Initiative.